Γνωρίζετε την ύπαρξη της κόκκινης πατάτας της Κρήτης, του άσπρου και κόκκινου καλαμποκιού και του κρεμμυδιού "μελάθι";Σίγουρα όχι, αφού μέχρι σήμερα οι συγκεκριμένες ποικιλίες θεωρούνταν υπό εξαφάνιση. Να όμως, που υπάρχει μία Κιβωτός, που κατάφερε να αναβιώσει τις ποικιλίες αυτές και με το έργο της να βοηθήσει στη διάσωση, διατήρηση, ανάπτυξη πολλών παραδοσιακών ποικιλιών της Ελλάδας. Η Κιβωτός Σπόρων αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς που έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια το Ινστιτούτο ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ, με στόχο τη συλλογή, τη μακροχρόνια φύλαξη και την καλλιέργεια τοπικών ποικιλιών. Παράλληλα με τη σποροπαραγωγή, οι καλλιέργειες του Ινστιτούτου καλύπτουν μεγάλο μέρος των διατροφικών αναγκών της πολυπληθούς ερευνητικής ομάδας, ενώ συμπληρωματικά χρησιμοποιούνται και άλλα προϊόντα από επιλεγμένους τοπικούς παραγωγούς.
Η συνεχιζόμενη και συστηματική εξαφάνιση των τοπικών ποικιλιών φυτών, θα οδηγήσει σύντομα στο σημείο να θεωρείται πολυτέλεια το δίλημμα κατά πόσο θέλουμε να καταναλώνουμε μεταλλαγμένα ή όχι. Όταν εξαφανιστούν οι τοπικές ποικιλίες καλλιεργήσιμων φυτών, μαζί τους θα εξαφανιστούν ανεπιστρεπτί και οι επιλογές μας, καθώς θα είμαστε διατροφικά εξαρτημένοι. Δεδομένου ότι υπάρχει ανετοιμότητα, όσον αφορά το πρόβλημα το οποίο απροκάλυπτα εντείνεται, πρέπει η κοινωνία να αφυπνιστεί και να λάβει τα μέτρα της απέναντι σε μία κατάσταση επικίνδυνα οργανωμένη και δρομολογημένη, για τον έλεγχο των διατροφικών πηγών του κόσμου. Αυτή η πιθανή εξέλιξη πρέπει να σταματήσει, πριν είναι πολύ αργά.
Για να συμβεί αυτό, πρέπει να αναγνωρίσουμε τη σημασία διατήρησης των τοπικών, παραδοσιακών, ενδημικών, μη-τροποποιημένων αγροτικών ποικιλιών. Προσπαθώντας να προσεγγίσει αυτό το δύσκολο πρόβλημα, το Αρχιπέλαγος δημιούργησε την άνοιξη του 2005 την Κιβωτό - Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου, η οποία εδρεύει στην ερευνητική βάση στις Ράχες Ικαρίας και έχει ως στόχο τη συγκέντρωση και μακροχρόνια φύλαξη σπόρων, καθώς και τον πολλαπλασιασμό και τη διάδοση της καλλιέργειας των τοπικών ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτών από τα νησιά του Αιγαίου. Παράλληλα συγκεντρώνονται και σπόροι από ενδημικά, προστατευόμενα και άλλα είδη χλωρίδας των νησιών. Η ανάγκη δημιουργίας της Τράπεζας Σπόρων ήταν επιτακτική, καθώς τα τελευταία χρόνια κατά την ερευνητική μας δράση στο Αιγαίο, παρατηρούμε ότι οι τοπικές ποικιλίες εξαφανίζονται χρόνο με το χρόνο, ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα νησιά.
Η Κιβωτός - Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου μέσα σε λίγα χρόνια λειτουργίας, κατάφερε να συγκεντρώσει φυτογενετικό υλικό από διάφορες περιοχές της χώρας. Συνεργάζεται με την Τράπεζα Σπόρων Φυτογενετικού Υλικού του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας, με μη-κυβερνητικές οργανώσεις καθώς και φορείς που δραστηριοποιούνται σε αυτό τον τομέα στην Μεσόγειο. Με συνεχή, εκτεταμένη έρευνα και τη συγκινητική συνεργασία ευαισθητοποιημένων πολιτών από τις τοπικές κοινωνίες, έχουν συγκεντρωθεί εκατοντάδες ποικιλίες, από νησιά, νησίδες, βραχονησίδες και παράκτιες περιοχές του Αιγαίου, καθώς και περιοχές της Στερεάς Ελλάδας. Περιλαμβάνουν τοπικές ποικιλίες δενδρωδών, κηπευτικών, σιτηρών, ψυχανθών, αμπέλου και βοτάνων. Η Κιβωτός Σπόρων έχει επίσης καταφέρει να συλλέξει ποικιλίες που πιστεύαμε ότι είχαν εξαφανιστεί, όπως η κόκκινη πατάτα της Κρήτης, άσπρο και κόκκινο καλαμπόκι και το κρεμμύδι "μελάθι".
Οι σπόροι φυλλάσονται υπό κατάλληλες συνθήκες για μακροχρόνια συντήρηση και καλλιεργούνται πειραματικά για μορφολογική παρατήρηση, έτσι ώστε να εξεταστεί ο τυχόν βαθμός επιμόλυνσής και να επιτευχθεί ο πολλαπλασιασμός τους. Καθόλη τη διάρκεια του χρόνου οι ερευνητές του Αρχιπελάγους προσεγγίζουν απομακρυσμένες περιοχές, συνεχίζοντας τις προσπάθειες εύρεσης και συλλογής σπόρων από σπάνιες παραδοσιακές και ενδημικές ποικιλίες.
Μπορείτε και εσείς να στηρίξετε την προσπάθεια της Κιβωτού - Τράπεζας Σπόρων Αιγαίου
• Συγκεντρώνοντας σπόρους που πιστεύετε ότι προέρχονται από τοπικές ποικιλίες και αποστέλλοντας τους στην Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου προς ανάλυση και μακροπρόθεσμη φύλαξη. Είδη προτεραιότητας αποτελούν καλλιεργήσιμα και άγρια φυτικά είδη χρησιμοποιούμενα για τη διατροφή ανθρώπων και ζώων: οπωροκηπευτικά, μελισσοκομικά, αυτοφυή αρωματικά φαρμακευτικά και ανθοκομικά φυτά.
• Για τη συλλογή δειγμάτων, απαραίτητο είναι να συμπληρώνεται η φόρμα συλλογής σπόρων για κάθε ποικιλία, (όπου θα περιγράφονται όλες οι πληροφορίες σχετικά με το συγκεκριμένο σπόρο/ ποικιλία) καθώς και να φυλάσσονται οι σπόροι σε ξεκάθαρα αριθμημένες χάρτινες σακούλες. Χρήσιμο είναι να αποστέλλονται επίσης φωτογραφίες των φυτών/ καρπών από τους οποίους προέρχονται οι σπόροι (όταν αυτό είναι εφικτό). Τους σπόρους μπορείτε να τους αποστείλλετε στη διεύθυνση: Αρχιπέλαγος - Κιβωτός - Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου, Τ.Θ. 1 Ράχες 83301, Ικαρία.
Για την κάθε ποικιλία που αποστέλλετε, το Ινστιτούτο σας στέλνει μία βεβαίωση ότι φυλάσσεται στην Τράπεζα Σπόρων Αιγαίου, καταχωρημένη στο όνομά σας. Εφόσον η ανάλυση δείξει ότι οι σπόροι φέρουν χαρακτηριστικά παραδοσιακής ποικιλίας, χωρίς να έχουν δεχθεί επιμόλυνση, οι σπόροι θα φυλαχθούν υπό κατάλληλες συνθήκες για μακροπρόθεσμη συντήρηση, ή/και για σποροπαραγωγή/ πολλαπλασιασμό. Οι δότες σπόρων και η οικογένειά τους, έχουν δικαίωμα να παραλάβουν σπόρους από τις ποικιλίες που έχουν προσφέρει προς φύλαξη, καθώς επίσης έχουν προτεραιότητα να λάβουν σπόρους από άλλες ποικιλίες που επιθυμούν, όταν αυτοί είναι διαθέσιμοι σε επαρκείς ποσότητες. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να συμμετέχετε και εσείς ουσιαστικά στην προστασία του φυτογεννητικού πλούτου του τόπου σας!
Πληροφορίες στα τηλέφωνα: 22750 41070, 22730 37533 και στο email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Πηγή: ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ/ Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας
