Δίχως νόμους και κανόνες αφανίζονται το Αιγαίο και τα ψάρια του... Έρευνα του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας "ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ" αποκαλύπτει την παντελή έλλειψη διαχείρησης και ελέγχου της αλιείας στο Αιγαίο. Δεν εφαρμόζεται η ευρωπαϊκή νομόθεσία. Ισχύουν ακόμη τα βασικά διατάγματα...
Κάθετη μείωση των ιχθυαποθεμάτων και οικονομικός μαρασμός για την παράκτια αλιεία. Αυτά είναι τα κύρια συμπεράσματα της αλιευτικής έρευνας που πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια η ερευνητική ομάδα του Αρχιπελάγους στο ανατολικό Αιγαίο. Η παράνομη και καταστροφική αλιεία, που αποτελεί δυστυχώς καθεστώς, οδηγεί σε βαθιά υποβάθμιση τα αλιευτικά πεδία και σε κατάρρευση τα ιχθυαποθέματα. Τα στοιχεία της έρευνας είναι αμείλικτα:
√ Κάθετη μείωση της αλιευτικής παραγωγής.
√ Αύξηση του ποσοστού αλίευσης νεαρών ψαριών που δεν έχουν φτάσει σε ηλικία πρώτης αναπαραγωγής.
√ Κάθε χρόνο αυξάνεται ο αριθμός των παράκτιων αλιέων που εγκαταλείπουν τον κλάδο, γεγονός που έχει άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία και το βιοτικό επίπεδο των μικρών νησιωτικών και παράκτιων κοινωνιών.
Είναι χαρακτηριστικό, όπως προκύπτει από την έρευνα, ότι τα ιχθυαποθέματα προσεγγίζουν τα όρια της κατάρρευσης. Τα συνολικά αλιεύματα για την περίοδο Ιανουάριος - Μάιος 2011 εμφανίζουν μείωση της τάξης του 51% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010. Τα πιο συνηθισμένα είδη ψαριών που αλιεύονται στην περιοχή του ανατολικού Αιγαίου μειώνονται σε ποσοστό 60%. Η μείωση μάλιστα στα πιο εμπορικά είδη είναι ακόμα μεγαλύτερη και προσεγγίζει το 88%! Η χώρα μας πρωτοστατεί μεταξύ των κρατών - μελών της ΕΕ όχι μόνο στις παράνομες, καταστροφικές πρακτικές, αλλά και στη δίχως τον παραμικρό έλεγχο αλιεία. Σε αυτό το άκρως ανησυχητικό συμπέρασμα καταλήγουν οι έρευνες τριών ετών της επιστημονικής ομάδας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ. Η εξαιρετικά ελλιπής εκπαίδευση των λιμενικών υπηρεσιών σε ζητήματα αλιευτικών ελέγχων και η ανεπαρκής λειτουργία του δορυφορικού συστήματος παρακολούθησης (VMS) που διαθέτει το ελληνικό Κέντρο Ελέγχου Αλιείας είναι φανερό πως, μεταξύ άλλων, επιτρέπουν και διαιωνίζουν την παραβατικότητα. Έτσι, το μέλλον της αλιείας στις ελληνικές θάλασσες δυστυχώς τίθεται εν αμφιβόλω, παρόλο που οι θάλασσές μας χαρακτηρίζονται από πλούσια βιοποικιλότητα ...
Καθημερινές οι καταγγελίες για παρανομίες...
Επαγγελματικά σκάφη της μέσης αλιείας (μηχανότρατες, βιντζότρατες, γρι γρι) που αλιεύουν παράνομα, ασυνείδητοι που ψαρεύουν με κάθε είδους εκρηκτικά και η μόνιμη απουσία των αρμόδιων αρχών συνθέτουν ένα ασύδοτο και επικίνδυνο σκηνικό. Οι καταγγελίες που δέχεται το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ είναι πια καθημερινές. Αφορούν κάθε είδους παράνομη δραστηριότητα, γεγονός που καταδεικνύει ότι το πρόβλημα με την παράνομη αλιεία στην Ελλάδα και η έλλειψη διαχείρισης έχουν λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Βιντζότρατες και μηχανότρατες, αλιεύουν αδιάκοπα σε πολύ μικρή απόσταση από τις ακτές, παραβιάζοντας θρασύτατα την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Μία από τις πιο ενδεικτικές περιπτώσεις αποτελεί η περιοχή των Κουφονησίων, όπου τους τελευταίους μήνες η κατάσταση βρίσκεται εκτός ελέγχου. Τα παράνομα αλιεύματα διακινούνται «νομίμως» και σίγουρα χωρίς κανένα έλεγχο, σε παρακείμενα νησιά και από εκεί μεταφέρονται ανενόχλητα στην Αθήνα με φορτηγά ψυγεία. Στη νότια Νάξο, την Αμοργό, την περιοχή γύρω από τα Κουφονήσια και στη νότια Κρήτη πραγματοποιείται σχεδόν καθημερινά και εντελώς απροκάλυπτα αλιεία με δυναμίτιδα. Οι ανενόχλητοι καταστροφείς εκτός από την αυτοσχέδια δυναμίτιδα με μίξη νιτρικής αμμωνίας και πετρελαίου, χρησιμοποιούν και εκρηκτική δυναμίτιδα (η διακίνηση της οποίας γνωρίζει ιδιαίτερη άνθηση στην περιοχή το τελευταίο διάστημα). Τα περισσότερα από 16.000 σκάφη παράκτιας αλιείας αποτελούν την πλειονότητα του μεγαλύτερου αλιευτικού στόλου στην Ευρώπη, που όμως αλιεύει χωρίς να υπάρχει κανένα πλαίσιο ελέγχου ή παρακολούθησης.
Η ερασιτεχνική αλιεία επίσης αποτελεί ένα ολοένα και αυξανόμενο πρόβλημα, με ένα ευρύ φάσμα από αλιεία με ψαροντούφεκο, κατάδυση και υποβρύχιο φωτισμό. 'Όλο και περισσότεροι άνθρωποι, (Έλληνες, μετανάστες, τουρίστες κλπ) εξαντλούν με αθέμιτα μέσα και για εμπορικούς σκοπούς τα ήδη επιβαρυμένα ιχθυαποθέματα της παράκτιας ζώνης, τα οποία χαρακτηρίζονται εκτός των άλλων και από αργό ρυθμό ανάπτυξης.
Χωρίς ωράριο και συχνά υπό αντίξοες καιρικές συνθήκες οι ερευνητές του Ινστιτούτου καταγράφουν την παραγωγή και τη σύνθεση των αλιευμάτων (τόσο αυτών που αλιεύονται νόμιμα, όσο και αυτών που αλιεύονται παράνομα). Το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ για όλη αυτή την έξαρση «πειρατικής» αλιείας και την απουσία ελεγκτικών μηχανισμών και σχεδίων ενημερώνει διαρκώς με γραπτή και προφορική επικοινωνία όλες τις αρμόδιες αρχές (Λιμενικό Σώμα, Υπουργείο Θαλάσσιων Υποθέσεων & Αλιείας, Διεύθυνση Αλιείας, Λιμενική Αστυνομία). Ωστόσο...καμία απάντηση.Δεν παρατηρείται η παραμικρή αποτελεσματική προσπάθεια για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης. Αντίθετα είναι κοινή πια η διαπίστωση στις νησιωτικές κοινωνίες, πως συχνά πυκνά ελεγκτικές αρχές και παράνομοι αλιείς παίζουν «κρυφτούλι»... Έτσι, καταστρατηγείται πλήρως κάθε έννοια ευνομούμενου κράτους και καταδικάζεται σε οικονομικό μαρασμό η παράκτια αλιεία και οι νόμιμοι αλιείς.
Το ισχύον πλαίσιο διαχείρισης και ελέγχου της αλιείας είναι ιδιαίτερα ελλιπές. Χαρακτηριστικό είναι ότι παρόλο που το 2006, τέθηκε σε ισχύ ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 1967/2006 «Σχετικά με τα μέτρα διαχείρισης για τη βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στη Μεσόγειο Θάλασσα», η ελληνική νομοθεσία αυθαιρέτως κάνει μόνο (και μάλιστα σε ελάχιστες περιπτώσεις) μερική και επιλεκτική εφαρμογή του κανονισμού, αντιβαίνοντας ακόμα και στις υποχρεώσεις της Ελλάδας ως μέλος της Ε.Ε. Αν και η εφαρμογή του ΕΚ θα αποτελούσε μία πρώτη λύση σε πολλά προβλήματα της ελληνικής αλιείας, δυστυχώς ακόμα και εν έτει 2011 τα μέτρα αλιευτικής διαχείρισης βασίζονται σε βασιλικά διατάγματα (!) και σε αντιλήψεις μίας άλλης εποχής. Ως αποτέλεσμα τα ιχθυαποθέματα υπεραλιεύονται και συρρικνώνονται με ανησυχητικό βαθμό τα παραγωγικά οικοσυστήματα της θάλασσας, ενώ πολλά αλιευτικά πεδία κινδυνεύουν με κατάρρευση.
Το οικοσύστημα του Αιγαίου...υπό κατάρρευση
Αν δεν τεθεί άμεσα σε εφαρμογή τουλάχιστον το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγηθούμε σε κατάρρευση των ιχθυαποθεμάτων, της αλιείας, της υγείας και παραγωγικότητας των ελληνικών θαλασσών. Η διαρκής μείωση της αλιευτικής παραγωγής επιφέρει καταστροφικές επιβαρύνσεις στην τοπική οικονομία των νησιωτικών και παράκτιων περιοχών της Ελλάδας, υποσκάπτοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα επιβίωσης και ανάπτυξης τους. «Είναι αδύνατον, εδώ που έχουμε φτάσει να συνεχίζουμε μόνο να παίρνουμε από τις θάλασσές μας χωρίς να εφαρμόζουμε την παραμικρή διαχείριση - τονίζει ο Θοδωρής Τσιμπίδης, δ/ντής του Ινστιτούτου και προσθέτει: τα αποτελέσματα της έρευνας μας είναι ίσως το τελευταίο καμπανάκι κινδύνου που μπορεί το οικοσύστημα του Αιγαίου να μας χτυπάει. Ας το λάβουν υπόψιν οι αρμόδιοι σε Ελλάδα και ΕΕ πριν είναι αργά».
Πρόκειται φυσικά για ένα σύνθετο δυσεπίλυτο πρόβλημα, για την αντιμετώπιση του οποίου πρέπει να αλλάξουν όχι μόνο νοοτροπίες αρχών, αλιέων, εμπόρων και καταναλωτών, αλλά και να συνειδητοποιήσουμε πλέον όλοι ότι η παράνομη, η καταστροφική και εκτός ελέγχου αλιεία συνιστά κλοπή των ψαριών από τις μελλοντικές γενιές και από τα οικοσυστήματα. Αποτελέσματα αυτής της ανεξέλεγκτης αλιείας είναι η κάθετη μείωση των ιχθυαποθεμάτων και ο οικονομικός μαρασμός της παράκτιας αλιείας.
