Ελαιώνες και αμπελώνες λουσμένοι στο Μεσογειακό φως. Δαντελωτά ακρογιάλια, καταπράσινα φιόρδ και γραφικά ψαροχώρια και όμορφες, ανθρώπινες πόλεις. Δασωμένα βουνά, κοιλάδες, λίμνες, ποτάμια και πηγές. Άνθρωποι με μεσογειακό ταμπεραμέντο, αλλά με Σλάβικες και Αυστροουγγρικές καταβολές, συνθέτουν το σύγχρονο πρόσωπο της Κροατίας που με ζήλο χτίζει την καινούρια της ταυτότητα.
Η Κροατία έχει γίνει της μόδας. Με όπλα το παρθένο φυσικό περιβάλλον (διαθέτει 8 εθνικά πάρκα), τη μοναδικότητα του ανάγλυφου του τοπίου της, τη γαστρονομική και πολιτιστική της ταυτότητα (φιλοξενεί 6 μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς) και βέβαια τα περισσότερα από 1.000 νησιά της, έχει γίνει πόλος έλξης για εκατομμύρια τουρίστες, ενώ είναι ένα από τα πιο δημοφιλή στέκια των «σκαφάτων» απ' όλο τον κόσμο! Κάποιες παραθαλάσσιες πόλεις και λιμάνια εξελίσσονται σε πραγματικά Σεν - Τροπέ με τρομακτική ταχύτητα, ενώ οι ξενοδόχοι ανακαινίζουν και χτίζουν πυρετωδώς καταλύματα και εγκαταστάσεις. Κροατία όμως δε σημαίνει μόνο Δαλματικές ακτές. Η ενδοχώρα με το μοναδικό φυσικό κάλλος, κρύβει πόλεις και χωριά πραγματικά διαμάντια και με την προοπτική της ένταξής της στην Ενωμένη Ευρώπη, η χώρα βάζει τα δυνατά της για να αναβαθμίσει το τουριστικό της πρόσωπο.
H Κροατία υπήρξε σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών κι αυτό μαρτυρά και η κουζίνα που συναντά κανείς από περιοχή σε περιοχή. Πύλη των Βαλκανίων, σημείο συνάντησης της Κεντρικής Ευρώπης με τη Μεσόγειο, παραμένει πάνω απ' όλα μια χώρα με Σλάβικη ταυτότητα, παρά τη στενή συγγένειά της με τη γειτονική «λατινική» Ιταλία. Θα μπορούσαμε λοιπόν να διακρίνουμε μέσα στην Κροατία τρεις διαφορετικές γαστρονομικές «περιοχές». Την καθαρά μεσογειακή κουζίνα των Δαλματικών ακτών και των νησιωτικών περιοχών, την «ορεινή» κουζίνα του Νότου και την «ηπειρωτική» κουζίνα των Βόρειων πεδινών περιοχών.
Στις Βόρειες περιοχές της χώρας έντονη παρουσία έχουν τα αλλαντικά, το λάχανο έχει κυρίαρχη θέση και μαγειρεύεται με δεκάδες τρόπους είτε σαν τουρσί είτε στη φυσική του μορφή, μάλιστα μια συνταγή για λαχανοντολμάδες ονομάζεται sarma (θυμίζει τους Βορειοελλαδίτικους σαρμάδες!). Επίσης οι πιπεριές και οι πατάτες έχουν την τιμητική τους, ενώ πολύ συνηθίζονται και τα πλούσια σε θερμίδες και γεύση κρεμώδη γλυκά.
Η γαστρονομία των ηπειρωτικών περιοχών της Κροατίας, περιλαμβάνει επιρροές από τη αυστριακή και την ουγγρική κουζίνα, αλλά διαθέτει και ανατολίτικες ρίζες. Στις τοπικές σπεσιαλιτέ, εκτός από τα αλλαντικά περιλαμβάνονται και πιάτα όπως το visovacka begavica (αρνάκι μαγειρεμένο μέσα σε γάλα), τα mlinci (τηγανίτες που σερβίρονται με γαλοπούλα), καθώς και ένα είδος νουντλ, που μαγειρεύονται με τρούφες του δάσους. Στις νότιες ορεινές περιοχές η κουζίνα περιστρέφεται γύρω από τις σούπες και τα πιάτα με λαχανικά, ψάρια και θαλασσινά. Η βάση αυτής της κουζίνας είναι το ελαιόλαδο, ενώ συναντά κανείς πολλά είδη τυριών από πρόβειο και κατσικίσιο γάλα, καθώς και πολλές ετικέτες ντόπιων κρασιών. Οι περιοχές που βρέχονται από την Αδριατική διαθέτουν κουζίνα με μεσογειακό χαρακτήρα, όπου η έμφαση δίνεται στα ψάρια και τα θαλασσινά κάθε είδους. Το ελαιόλαδο, οι ελιές, το σκόρδο, αλλά και τα τυριά είναι οι βασικές πρώτες ύλες που δίνουν γεύση και χαρακτήρα στα πιάτα. Τα ψάρια, γίνονται κυρίως ψητά, μάλιστα το ψήσιμο στα κάρβουνα των ψαριών και των κρεάτων, θεωρείται μεγάλη τέχνη στην Κροατία. Γίνονται επίσης βραστά σε πολλές και ενδιαφέρουσες σούπες, αλλά και τηγανητά. Καλαμαροσαλάτες, ριζότο με μελάνι σουπιάς, στρείδια και μύδια αρωματισμένα με μαϊντανό, σκόρδο, κρασί και ελαιόλαδο, συναντά κανείς παντού στα παραθαλάσσια χωριά. Στις περιοχές αυτές οι κάτοικοι συνηθίζεται να τρώνε ένα είδος «δεκατιανού» που λέγεται marenda και περιλαμβάνει ψάρι, ψωμί και τυρί. Αν βρεθεί κανείς στο νησί Pag αξίζει να δοκιμάσει το περίφημο κατσικίσιο τυρί paski - sir που χρωστάει την ιδιαίτερη γεύση του στην παρουσία ελαιολάδου και βοτάνων κατά τη ζύμωσή του.
Σε κάθε πόλη ωστόσο και χωριό της Κροατίας θα συναντήσει κανείς συμπαθητικά εστιατόρια και μπιστρό που σερβίρουν πραγματικά αυθεντικές γεύσεις και μάλιστα σε πολύ καλές τιμές. Αξίζει κανείς να δοκιμάσει διάφορους τύπους γκούλας, με κουνέλι ή κρασί, burek (είδος πίτας με τυρί ή κρέας), μπακαλιάρο παστό μαγειρεμένο με διάφορους τρόπους, πίτσες, τσιζ κέικ με παπαρουνόσπορους, αλλά και pasticada(!): μοσχάρι μαγειρεμένο με κρασί και μπαχαρικά που σερβίρεται με ζυμαρικά τύπου νιόκι. Η μακρά περίοδος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άφησε στη σύγχρονη Κροατία μια αγάπη για τις έντονες γεύσεις των μπαχαρικών (το Raznjici είναι ένα είδος κις - κεμπάπ), ενώ η επιρροή της Αυστρίας, φαίνεται μέσα από την ποικιλία γλυκών όπως τα στρούντελ (savijace), τα ντόνατς και τα κέικ που τυλίγονται σε ρολό γεμισμένα με κρέμα φουντουκιού ή καρυδιού.
Ο επισκέπτης της Κροατίας δε θα πρέπει να παραλείψει να δοκιμάσει τα περίφημα κροατικά κρασιά. Η καλλιέργεια του αμπελιού στα νησιά και στη χερσόνησο Peljesac εισήχθηκε από τους Έλληνες. Το μικροκλίμα της περιοχής ευνόησε τις αμπελοκαλλιέργειες, οι ντόπιοι καλλιεργητές εκσυγχρόνισαν τις καλλιέργειες, αλλά και την τυποποίηση των οίνων, με αποτέλεσμα, σήμερα τα κρασιά της Κροατίας με επικεφαλής τα Postup, Faros, Babic, Bogdanusa και Dignak, να θεωρούνται από τα πιο αναγνωρίσιμα διεθνώς. Η Bevenda είναι ένα είδος κρασιού που πίνεται ανακατεμένο με νερό, ενώ το Bogdanusa είναι ένα γνωστό γλυκό κρασί, κάτι σαν τα δικά μας μοσχάτα.
Η Κροατία φημίζεται επίσης και για τις μπίρες της που είναι εφάμιλλες με τις καλύτερες ευρωπαϊκές. Προτιμήστε την Ozujsko pivo και την Kariovacko pivo που είναι εξαιρετικές ενώ έχετε υπόψιν ότι οι ευρωπαϊκές μάρκες είναι διαθέσιμες, αλλά κοστίζουν πολύ περισσότερο.
Τέλος, πριν ή μετά από ένα πλούσιο κροατικό γεύμα απολαύστε και ένα από τα αμέτρητα είδη schnapps. H Rakija (!) -σαν τη δική μας ρακή- λέγεται και νερό της ζωής και συναντάται σε πολλές παραλλαγές: φτιαγμένη από δαμάσκηνα ονομάζεται Slivovica, από σταφύλια Loza και από βότανα Travarica.
Ξέρετε να μαγειρεύετε; Αν ναι, τότε δοκιμάστε τις παρακάτω τοπικές συνταγές!
Πίτα με σαρδέλες
Υλικά: 12 παστές σαρδέλες, 3 μέτρια κρεμμύδια, 1 κιλό έτοιμη ζύμη ψωμιού, ή ζύμη κουρού, 1 κουτ. γλυκού ζάχαρη, Ελάχιστο αλάτι, Λίγο ηλιέλαιο, Λίγο ελαιόλαδο
Εκτέλεση: Καθαρίζουμε και κόβουμε τα κρεμμύδια σε λεπτές φέτες. Τα σοτάρουμε σε μίγμα ελαιόλαδου και ηλιέλαιου, μέχρι να γίνουν διάφανα. Τα βγάζουμε και τα αφήνουμε να στραγγίσουν και να κρυώσουν. Εν τω μεταξύ, καθαρίζουμε τις σαρδέλες από τα κόκκαλα, φιλετάροντάς τις. Ψιλοκόβουμε τα φιλετάκια και τα κρατάμε.
Παίρνουμε 1 κιλό έτοιμη ζύμη ψωμιού, ή κουρού και την ανοίγουμε σε φύλλο πάχους 1 εκατοστού. Φροντίζουμε το ένα φύλλο να είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από το άλλο. Στρώνουμε το μεγαλύτερο φύλλο σε βουτυρωμένη φόρμα τάρτας και απλώνουμε το κρεμμύδι και τις σαρδέλες, φροντίζοντας να καλυφθεί όλη η επιφάνεια της ζύμης. Σκεπάζουμε με το δεύτερο φύλλο και κλείνουμε καλά τις άκρες. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο τους 220 βαθμούς για 25 λεπτά περίπου μέχρι να ροδίσει. Κόβουμε την πίτα σε μερίδες όσο είναι ακόμα ζεστή και την αφήνουμε να κρυώσει 20 λεπτά. Σερβίρεται χλιαρή με τη συνοδεία μιας σαλάτας από ρόκα.
«Μπουκιές» με παντζάρια
Υλικά: 12 φετούλες ψωμί πολύσπορο ή καρυδόψωμο, 4 παντζάρια βρασμένα, 250 γρ. τυρί κότατζ, Χυμό από ένα λεμόνι, Ελαιόλαδο, Αλατοπίπερο
Εκτέλεση: Ψήνουμε στο γκριλ τις φετούλες του ψωμιού. Τρίβουμε τα βρασμένα παντζάρια στο χοντρό μέρος του τρίφτη. Προσθέτουμε το τυρί κότατζ, λίγο χυμό λεμονιού, ελαιόλαδο και αλατοπίπερο κατά βούληση. Ανακατεύουμε να ενωθούν τα υλικά και απλώνουμε πάνω στις ψημένες φετούλες του ψωμιού το μίγμα των παντζαριών.
Πένες με αστακό
Υλικά: 700 γρ. πένες ριγέ, 1 ζωντανό αστακό τουλάχιστον 700 γρ., 200 γρ. ντομάτες, 500 γρ. κρεμμύδια, Ελαιόλαδο, 1 ποτηράκι λευκό κρασί, Αλατοπίπερο
Εκτέλεση: Καθαρίζουμε και χοντροκόβουμε τα κρεμμύδια. Βουτάμε για λίγα λεπτά τις ντομάτες σε βραστό νερό, τις ξεφλουδίζουμε και τις χοντροκόβουμε.
Βάζουμε σε κατσαρόλα το λάδι να ζεσταθεί και ξανθαίνουμε το κρεμμύδι. Προσθέτουμε τις ντομάτες και αφήνουμε να βράσουν 5 λεπτά.
Βάζουμε μέσα στην κατσαρόλα τον αστακό ολόκληρο. Τον αφήνουμε 5 λεπτά και στη συνέχεια, δυναμώνουμε τη φωτιά και ρίχνουμε το κρασί. Αλατοπιπερώνουμε κατά βούληση και αφήνουμε να βράσει, κουνώντας πού και πού την κατσαρόλα, χωρίς όμως να γυρίσουμε τον αστακό. Μετά από 20 λεπτά, χαμηλώνουμε τη φωτιά και συνεχίζουμε το βράσιμο για άλλα 20 λεπτά μέχρι να δέσει η σάλτσα. Αν χρειαστεί, προσθέτουμε ακόμα λίγο κρασί. Εν τω μεταξύ, βράζουμε τις πένες αλ ντέντε σε αλατισμένο νερό με μια κουταλιά ελαιόλαδο και τις σουρώνουμε. Βγάζουμε τον αστακό από την κατσαρόλα και ρίχνουμε μέσα στη σάλτσα τις πένες. Ανακατεύουμε να πάει παντού η σάλτσα, τεμαχίζουμε τον αστακό και σερβίρουμε το πιάτο ζεστό.
Μηλόπιτα
Υλικά: 2 φύλλα σφολιάτα με βούτυρο γάλακτος, 1, 5 κιλό μήλα 25 γρ. βούτυρο, 50 γρ. σταφίδες, 70 γρ. καρυδόψιχα, 150 γρ. ζάχαρη, 1 κουτ. γλυκού κανέλα
Εκτέλεση: Καθαρίζουμε τα μήλα και τα κόβουμε σε κυβάκια. Τα σοτάρουμε με το βούτυρο να πάρουν χρυσαφί χρώμα και να χάσουν τα περισσότερα υγρά τους. Βάζουμε τα μήλα σ' ένα μπολ και προσθέτουμε τις σταφίδες, την καρυδόψιχα τριμμένη, τη ζάχαρη και την κανέλα. Ανακατεύουμε τα υλικά να ενωθούν. Στρώνουμε σε βουτυρωμένη φόρμα το ένα φύλλο σφολιάτας και απλώνουμε μέσα τη γέμιση. Σκεπάζουμε με το δεύτερο φύλλο σφολιάτας και κλείνουμε τις άκρες. Τρυπάμε το πάνω μέρος της ζύμης με ένα πιρούνι και ψήνουμε για 30 λεπτά στους 180 βαθμούς. Αφήνουμε τη μηλόπιτα να κρυώσει, την πασπαλίζουμε με ζάχαρη άχνη και τη σερβίρουμε με σαντιγί ή με παγωτό βανίλια. Αντί για μήλα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ίση ποσότητα κεράσια χωρίς το κουκούτσι τους και αντί για καρύδι, αμύγδαλο τριμμένο, για μια εξίσου γευστική κερασόπιτα.
TIP
Aν σας αρέσουν τα γαστρονομικά τουρ, επισκεφθείτε την Κροατία μέσα από ένα ταξίδι γαστρονομίας, στο http://www.croatiaculinarytours.com/gourmet-tour-zagreb-dalmatia.aspx
