Το ετήσιο Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης απονέμεται σε άτομα και οργανισμούς που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες από το 1988. Ονομάζεται προς τιμή του Σοβιετικού φυσικού και πολιτικού αντιφρονούντος Αντρέι Ζαχάρωφ και έχει χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ. Οι υποψηφιότητες προτείνονται από πολιτικές ομάδες ή από τουλάχιστον 40 ευρωβουλευτές. Οι ευρωβουλευτές και οι πολιτικές ομάδες παρουσίασαν την Τετάρτη τους υποψηφίους τους για το Βραβείο Ζαχάρωφ 2023. Τον Οκτώβριο η ψηφοφορία για τις τρεις τελικές υποψηφιότητες.
Οι φετινές υποψηφιότητες παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια κοινής συνεδρίασης των επιτροπών Εξωτερικών Υποθέσεων, Ανάπτυξης και της υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων την Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου. Οι εννέα υποψήφιοι για το Βραβείο Ζαχάρωφ 2023 είναι οι εξής:
- Η Mahsa Amini και οι γυναίκες του Ιράν προτάθηκαν από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα
- Η Mahsa Amini και το Γυναίκα, Ζωή, Κίνημα Ελευθερίας ως εκπρόσωποι του Αγώνα για τα Δικαιώματα των Γυναικών στο Ιράν προτάθηκαν από τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες
- Η Mahsa Amini και το Γυναίκα, Ζωή, Κίνημα Ελευθερίας στο Ιράν προτάθηκαν από το Renew Europe
- Οι Αφγανοί ακτιβιστές εκπαίδευσης Marzia Amiri, Parasto Hakim και Matiullah Wesa προτάθηκαν από 59 ευρωβουλευτές
- Ο φιλοευρωπαϊκός λαός της Γεωργίας και ο Nino Lomjaria, πρώην Συνήγορος του Πολίτη της χώρας προτάθηκαν από την ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών
- Ο Elon Musk από τις ΗΠΑ προτάθηκε από την ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας
- Η Vanessa Nakate, ακτιβίστρια για την κλιματική αλλαγή από την Ουγκάντα προτάθηκε από την ομάδα των Πρασίνων
- Η Vilma Núñez de Escorcia και ο Monsignor Rolando José Álvarez Lagos από τη Νικαράγουα προτάθηκαν από 43 ευρωβουλευτές
- Οι γυναίκες που αγωνίζονται για δωρεάν, ασφαλή και νόμιμη άμβλωση, η Justyna Wydrzyńska, η Morena Herrera και η Colleen McNicholas προτάθηκαν από την ομάδα της Αριστεράς.
Ο νικητής θα ανακοινωθεί τον Οκτώβριο και η τελετή βράβευσης θα πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της ολομέλειας του Δεκεμβρίου στο Στρασβούργο.